In the mood in love - Một tuyệt tác điện ảnh Châu Á
Tôi đã xem đi xem lại bộ phim này, nhưng mỗi lần xem phim thì cái “dư vị cảm xúc” về cuộc tình buồn mà bộ phim muốn truyền tải thì cứ ám ảnh tôi mãi. Tuyệt tác điện ảnh Tâm Trạng Khi Yêu (In the Mood for Love – 2000) của Vương Gia Vệ là một tác phẩm như vậy. Tuy bộ phim không có duyên với các giải thưởng lớn nhưng Tâm Trạng Khi Yêu được bình chọn là một trong những kiệt tác điện ảnh hay nhất trong thế kỷ 21. Khiến giới phê bình điện ảnh thế giới phải ngưỡng mộ vì vẻ đẹp tinh tế của chuyện tình mà bộ phim mang lại.

Ngôn ngữ điện ảnh đặc trưng của Vương Gia Vệ
Phim “Tâm Trạng Khi Yêu” không có những plot twist hay lời thoại ồn ào, nhưng đạo diễn Vương Gia Vệ đã khéo léo sử dụng thứ ngôn ngữ điện ảnh thuần túy nhất là hình ảnh, âm nhạc. Cùng sự tĩnh lặng trong từng khuôn hình để kể cuộc tình của hai trái tim cô đơn tìm thấy nhau, nhưng rào cản đạo đức đậm nét văn hóa Á Đông là bức tường kiên cố ngăn cách câu chuyện tình đẹp và buồn này của họ.
Một bộ phim mà thời gian quay phim kéo dài 15 tháng, để ta thấy mức độ công phu của nhà làm phim dành cho tác phẩm. Điện ảnh của Vương Gia Vệ đó là thứ điện ảnh của sự ám thị. Ông kể chuyện phim bằng hình ảnh, nhưng cố tình che mắt khán giả để khai thác tối đa cảm xúc, nhằm thôi thúc sự cảm thụ tác phẩm của người xem dành cho bộ phim. Người vợ, người chồng ngoại tình kia được đặt ngoài khuôn hình như những chiếc bóng tồn tại thông qua những lời thoại mơ hồ. Vương Gia Vệ là bậc thầy với những khung hình chật hẹp bức bối với những hành lang, cầu thang, bức tường tưởng như kìm kẹp lấy hai nhân vật chính. Tô Lệ Trân (Trương Mạng Ngọc) mặc những bộ sườn xám tuyệt đẹp như một lớp vỏ bọc hào nhoáng nhằm che giấu sự cô độc bên trong của cô.

Khi rào cản của cuộc tình là định kiến xã hội
Đó chính là ngôn ngữ điện ảnh đặc trưng của đạo diễn họ Vương. Ông khéo léo sử dụng nó để diễn đạt: một xã hội đầy thị phi và định kiến đạo đức trở thành áp lực vô cùng nặng nề, bủa vây lấy mỗi con người trong xã hội hiện đại ngày nay. “Kẻ phản diện ấy” mơ hồ trong phim, không hiện diện bằng thực thể vật lý, chỉ cảm nhận thông qua trong từng hơi thở, từng ánh nhìn e dè, từng bước chân ngập ngừng của hai nhân vật bó hẹp trong không gian tù túng đến ngạt thở.
Vẻ đẹp Á Đông của câu chuyện tình!
Châu Mộ Vân (Lương Triều Vỹ) và Tô Lệ Trân (Trương Mạn Ngọc) gặp nhau như một định mệnh trớ trêu: họ là nạn nhân sự phản bội của người bạn đời. Để vượt qua nỗi đau, họ bắt đầu đóng kịch để tái hiện lại cách mà người bạn đời của mình đã phụ bạc họ. Nhưng trò chơi vượt ra ngoài tầm kiểm soát, tình yêu thực sự nảy nở. Thứ tình yêu như một bi kịch vừa đẹp đẽ và đau đớn. Nhưng… điều ngăn cản họ không phải vì họ không yêu nhau, mà đó là “chuẩn mực đạo đức”, thứ mà tồn tại trong xã hội Á Đông thông qua câu thoại: “Chúng ta không thể giống như họ.”

Chúng ta không thể giống như họ
Cả hai đều phải vật lộn với chuẩn mực mà xã hội đã đặt ra: Liệu yêu một người đã có gia đình đúng hay sai? Có thể đứng bên ngoài, sắm vai người phán xét, ta có thể dễ dàng cảm thông với họ rằng “Ông ăn chả thì bà ăn nem” như cách nghĩ thông thường. Để đáp trả tương xứng kẻ phản bội đã chà đạp lên hôn nhân của mình. Nhưng không… cuộc tình của Châu Mộ Vân và Tô Lệ Trân với vẻ đẹp duy mỹ, đẫm nét Á Đông. Đẹp đến mức khiến những nhà phê bình khó tính của điện ảnh thế giới phải choáng ngợp buông lời ngợi khen.
Ta thấy trên phim họ kín đáo đi bên nhau, ăn cùng nhau, thuê phòng khách sạn để né ánh nhìn soi mói. Chỉ để viết tiểu thuyết cùng nhau, chẳng đi quá giới hạn và luôn giữ một khoảng cách an toàn. Đôi khi họ chạm tay vô tình, những ánh mắt trao nhau đầy khao khát rồi lại vội vã quay đi… tất cả đều là một khoảng trống nội tâm khốc liệt giữa khao khát cá nhân và trách nhiệm với luân thường đạo lý.

Chuyện tình buồn trong phim Tâm Trạng Khi Yêu
Cuối cùng, Châu Mộ Vân và Tô Lệ Trân đã chọn cách rời xa nhau. Họ không thể bất chấp luân lý vì cảm xúc trong câu chuyện tình chớm nở của họ. Cái kết ấy, thoạt nhìn có vẻ buồn, nhưng lại ẩn chứa lòng tự trọng sâu sắc. Họ tôn trọng phẩm giá mà chính bản thân đã cố gắng gìn giữ, và trên hết họ không muốn biến tình yêu của mình thành thứ gì đó tầm thường, giống như những kẻ phản bội đã đối xử với họ.
Có lẽ, chuyện tình buồn trong phim Tâm Trạng Khi Yêu không đưa ra một câu trả lời “đúng” hay “sai”. Thay vào đó, bộ phim mời gọi ta chiêm nghiệm sâu sắc hơn về cuộc tình này.

Khi buông tay đúng lúc
Cuối phim, Châu Mộ Văn đến đền Angkor Wat (Campuchia) thì thầm những lời tâm sự vào một lỗ hổng trên thân cây, rồi lấp đất lại. Hành động ấy như một sự chôn cất, một sự giải thoát. Anh đã giữ được tình yêu ấy ở một nơi thiêng liêng, không để nó bị vùi lấp bởi bụi bặm của đời thường.
Xem xong phim, trời chập choạng tối, tôi trong góc quán cà phê cùng khung cảnh cũ. Hững hờ phóng tầm nhìn ở góc phố xa, có đôi tình nhân trẻ tuổi tình tứ, nắm tay tản bộ trên hè phố. Tôi nhận ra rằng tình yêu đích thực không phải là sự chiếm hữu. Khi buông tay đúng lúc, tình yêu ấy vẫn giữ lấy vẻ đẹp vẹn nguyên của thứ cảm xúc đặc trưng đầy nhân tính của loài người.
Bài Đào Phúc Quang Vũ.